Historia rzemiosła

Historia bielskiego rzemiosła

Od X w. w Europie, a w Polsce od XIII w. rzemieślnicy tworzyli własne organizacje zwane cechami. Cechy rzemieślnicze oraz gildie kupieckie były pierwszymi organizatorami samorządu gospodarczego w Polsce. Zadaniem organizacji cechowych była obrona przed nieuczciwą konkurencją, nadzór nad przestrzeganiem etyki zawodowej, organizacja szkoleń i potwierdzenie kwalifikacji zawodowych, utrwalenie nawyków rzetelności i uczciwości zawodowej. Cechy ustalały ceny na wyroby, czuwały nad szkoleniem młodych rzemieślników, starały się o ulgi podatkowe. W przypadku wojny cechy miały obowiązek odpierania ataków wroga na gród czy miasto. Początkowo cechy odgrywały dużą rolę w rozwoju kraju. Później jednak, gdy coraz bardziej doskonalono narzędzia i maszyny, cechy broniły się przed tym co nowe. Walka rzemieślników z nowymi sposobami wytwarzania na nic się jednak nie zdała. W XIII i XIV w. we Flandrii (obecnie Belgia) i we Włoszech zaczęły powstawać pierwsze, niedoskonałe jeszcze manufaktury, których wyroby wyparły wiele wyrobów rzemieślniczych. Na ziemiach polskich manufaktury pojawiły się w XVI w., a ich rozkwit przypada na XVIII w.

Silne rzemiosło i kupiectwo w decydujący sposób decydowało o zamożności i sile ówczesnych miast, biorąc na siebie także obowiązek ich obrony przed zagrożeniem zewnętrznym.

O roli samorządu rzemieślniczego świadczyć może fakt, iż cechy rzemieślnicze przetrwały nieprzerwanie do chwili obecnej i szczycą się swoją tradycją. W okresie międzywojennym cechy ustanowiły swoją reprezentację na szczeblu regionalnym w formie powstających izb rzemieślniczych.

Dzieje bielskiego rzemiosła

Dzieje bielskiego rzemiosła sięgają IX wieku i były trwale związane ze szlakiem bursztynowym. Początkowo istnienie rzemiosła na naszym terenie silnie związane było z obsługą rycerstwa oraz okolicznych warowni i dworów książęcych. Ludność wiejska oraz mieszkańcy grodzisk zaopatrywali się w niezbędne przedmioty codziennego użytku na drodze wymiany towarowej. Pod koniec XIV wieku, istniały już organizacje cechowe.

Z roku 1525 pochodzą, pierwsze wzmianki o istnieniu w mieście organizacji skupiających rzeźników. Jednakże statut tego cechu został zatwierdzony dopiero w 1638 roku. W 1562 roku zatwierdzono statut cechu krawieckiego, w 1584 roku kuśnierzy, w 1600 roku cechu piekarzy, w 1621 kowali, a w1639 rok zatwierdzono statut cechu kotlarzy.

Powstanie Izby Rzemieślniczej w województwie bielskim w 1978 roku

W roku 2008 minie 30 lat od powstania Izby Rzemieślniczej w Bielsku-Białej.

Zarząd Centralnego Związku Rzemiosła podjął 14 grudnia 1977 roku uchwałę w sprawie utworzenia z dniem 1 stycznia 1978 roku Izby Rzemieślniczej w Bielsku-Białej w skład której weszło rzemiosło zrzeszone w cechach i spółdzielniach rzemieślniczych z byłego województwa katowickiego i krakowskiego. Uchwała ta była konsekwencją powołania w 1975 roku województwa bielskiego.

W skład Komitetu założycielskiego Izby Rzemieślniczej w  Bielsku-Białej weszli:

• Z Bielska – Białej – Pan Edward Gębala, Pan Eugeniusz Bertoldi i Pan Wojciech Żarnowski
• Z Suchej Beskidzkiej Pan Andrzej Sumera
• Z Wadowic Pan Wincenty Kowalski
• Z Cieszyna Pan Roman Szwanda
• Z Żywca Pan Antoni Matlakiewicz
• Z Oświęcimia Pan Józef Matusiak
• Z Kalwarii Zebrzydowskiej Pan Jan Mielecki

Nowopowstała Izba w początkowych latach swej działalności nie miała własnej siedziby, dlatego korzystała z pomieszczeń bielskich cechów.

Jednak po długich staraniach otrzymała na własność zabytkowy budynek w samym centrum miasta.

Dnia 2 lutego1978 r. odbyło się I posiedzenie Zjazdu Delegatów Cechów i Spółdzielni, z udziałem przedstawicieli Centralnego Związku Rzemiosła Polskiego i władz politycznych , podczas którego ukonstytuowano Radę Izby Rzemieślniczej, Komisję Rady i zatwierdzono statut Izby Rzemieślniczej.

W skład Rady Izby Rzemieślniczej weszli :

• Pan Edward Gębala – Przewodniczący Rady Izby
• Pan Mieczysław Tarnawa – Zastępca Przewodniczącego Rady Izby
• Pan Stefan Korzeniowski – Zastępca Przewodniczącego Rady Izby

Podsumowanie

W dniu powołania Izby działało na terenie województwa 5.351 zakładów rzemieślniczych, w których pracowało 10.829 osób. Po 10 latach Izba skupiała już 11 cechów oraz 9 spółdzielni rzemieślniczych , w tym nowopowstałe:

• Cech Rzemiosł Różnych w Andrychowie oraz Budowlana Spółdzielnia Rzemieślnicza w  Bielsku-Białej, a ilość zakładów rzemieślniczych wynosiła 10.268, w których zatrudnionych było 24.547 osób, w tym 3.178 uczniów. Izba posiadała własny Zakład Hurtowego Zaopatrzenia Rzemiosła (powołany do życia 1 czerwca 1982 roku) oraz własny Zakład Poligrafii i Ośrodek Szkolenia Zawodowego.
• Bazę socjalną stanowił Dom Wczasowy „Beskid ” w Międzywodziu.
• W okresie istnienia Izby zbudowano Domy Rzemiosła w Kalwarii Zebrzydowskiej, Bielsku-Białej i  w Wadowicach.

Po roku 1989 w wyniku zmiany systemu politycznego oraz gospodarczo-społecznego naszego kraju znacznym zmianom uległo nasze rzemiosło. Wprowadzono tzw. „plan Balcerowicza”, który zgodnie z ustawą, znosił obowiązek zrzeszania się oraz wymóg posiadania kwalifikacji zawodowych, aby móc prowadzić działalność w danym zawodzie. Na fali tej nieograniczonej niczym wolności gospodarczej nastąpił w latach 1988-1989 gwałtowny przyrost ilości zakładów pracy, które jednak nic nie miały wspólnego z samym rzemiosłem. W rzeczywistości niszczyły dotychczasowy etos pracy rzemiosła. Całe rzemiosło wraz z jej organizacjami musiało przystosować się do zasad rodzącego się wolnego rynku. Nastąpił gwałtowny regres w rzemiośle. Spadła ilość członków cechów i zatrudnienie w rzemiośle.

Obecnie Beskidzka Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości zrzesza 10 cechów i 5 spółdzielni rzemieślniczych oraz Podbeskidzki Klub Fryzjerstwa Artystycznego.

Podstawowym zadaniem Izby jest zapewnienie zrzeszonym w niej członkom wszechstronnej pomocy wspomagającej ich działalność gospodarczą w realizacji tego zadania wytyczonych zostało kilka dziedzin w których działania Izby i Cechów bezpośrednio wspierają rzemiosło. Są to:

• Systematyczna edukacja rzemieślników w zakresie uwarunkowań prawno-ekonomicznych ich działalności gospodarczej
• Promocja wyrobów i usług w kraju i poza jego granicami zarówno poprzez media oraz długoletnie kontakty z zaprzyjaźnioną Izbą Rzemieślniczą w Lipsku.
• Włączenie rzemiosła w szeroko pojętą edukację zawodową młodzieży i osób dorosłych w tym bezrobotnych.
• Poszukiwanie partnerów gospodarczych dla firm, które prowadzone jest między innymi w ramach Euroregionu Beskidy poprzez organizowanie wraz z odradzającym się rzemiosłem Słowacji i Czech udziału w misjach gospodarczych.